بر اساس آموزه های وحیانی قرآن، این کتاب الهی «تبیان» هر چیزی است؛ یعنی حقیقت هر چیزی را چنان بیان می کند که حق از باطل جدا شود و جایی برای شک و ریب باقی نماند. از همین روست که خدا در توصیف کتاب الله قرآن می فرماید: وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ؛ ما کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر هر چیزی است.(نحل، آیه 89)
این بیانگری تا جایی است که چیزی نیست که در قرآن نیامده باشد و در حقیقت از سوی خدا در این باره کوتاهی و تفریطی صورت گرفته باشد؛ زیرا خدا می فرماید: مَا فَرَّطْنَا فِی الْکِتَابِ مِنْ شَیْءٍ.(انعام، آیه 38)
بر این اساس، می توان برای فهم و درک هر چیزی از گذشته و حال و آینده به سراغ قرآن رفت تا قرآنی که هم چون خورشید به طور دایم در حال افاضه است، بهره مند شد و از تجلیات دقیقه به دقیقه و آن به آن قرآن استفاده کرد.
بر همین اساس از گذشته در قالب استخاره و تشخیص خوب و بد عملی، یا استشاره و مشورت گیری با خدا یا استخبار و خبرگیری از چیزی یا کسی به سراغ قرآن می رفتند. عبدالله ابن عباس بر این باور است که هر چیزی که انسان بخواهد درباره آن خبری بگیرد می تواند به سراغ قرآن برود. در روایت است: قال عبدالله ابن عباس: لو ضاع لی عقال بعیر لوجدته فی کتاب الله ، وقال صلى الله علیه وسلم: سیکون فتن. قیل: وما المخرج منها ؟ قال : کتاب الله ، فیه نبأ ما قبلکم ، وخبر ما بعدکم ، وحکم ما بینکم . رواه الترمذی؛ ابن عباس می گوید: اگر عقال شترم گم شود آن را در کتاب الله می یابم؛ و پیامبر (ص) فرمود: به زودی فتنه ها خواهد بود. به ایشان عرض شد: راه خروج از فتنه چیست؟ پیامبر(ص) فرمود: کتاب الله ؛ چرا که در آن خبر گذشتگان و آیندگان و حکم هر چیزی وجود دارد. این روایت را ترمذی نقل کرده است.
البته این روایت ابتر و دم بریده است؛ زیرا پیامبر(ص) افزون بر قرآن، «عترت» معصوم(ع) را نیز به عنوان «ثقل اصغر» مطرح کرده است؛ یعنی قرآن با رهبری معصوم(ع) عامل رهایی از فتنه است؛ چنان که حدیث ثقلین و احادیث بسیاری دیگر بر آن تاکید دارد.
به هر حال، قرآن بیانگر همه حقایق است و هر پرسشی که انسان داشته باشد می تواند به آن مراجعه کند؛ اما شرط رهایی از فتنه ها داشتن رهبرانی معصوم(ع) از عترت(ع) است، وگرنه هرگز امت اسلام از فتنه ها رها نمی شود؛ چنان که پس از واقعه سقیفه بنی ساعده و عدم توجه به فرمان غدیر خم ، امت اسلام از فتنه ها در امان نماند؛ در حالی که قرآن در دست کسانی چون ابن عباس است که می گوید من عقال شترم را در قرآن می یابم؛ اما چطور شد که امت از فتنه نجات نیافت؟ به دلیل این که در همان قرآن آمده است که برای رهایی از تنازع و نزاع و فتنه و مانند آن می بایست به ولایت امیرمومنان (ع) تن دهند که معصوم است.(مائده، آیات 3 و 55 ؛ نساء، آیه 59؛ احزاب، آیه 33 و آیات دیگر)